De reis van donatie tot transplantatie

Door Inge Immerzeel - 172255

Deze week staat in het thema van de donorweek, met als motto: ‘Orgaandonor worden. Dat doe je voor elkaar’. Vandaag de dag wachten nog ruim duizend patiënten in ons land op een orgaan. Ze staan op de wachtlijst voor een nier, lever, long of hart. (De Telegraaf, 2019). Er kan gemeld worden dat het de goede kant op gaat. In 2018 hebben tot nu toe 210 Nederlanders na hun dood een of meerdere organen gedoneerd. Dit is maar liefst 19,3 procent meer dan in 2017. (Nederlandse Transplantatie Stichting, sd) Dat is goed nieuws. Vele mensen zijn op de hoogte van orgaandonaties, echter rijst er altijd nog de vraag: “Welke handelingen gaan gepaard met orgaandonaties en wat gebeurt er daarna met het orgaan?”

Nederlandse Transplantatie Stichting

De Nederlandse Transplantatie Stichting is een organisatie die verantwoordelijk is voor alle uitvoerende taken in de keten van donatie en transplantatie van menselijke organen. Het is een dienstverlenende non-profit organisatie, met als doel het verhogen van het aantal orgaan en weefseltransplantaties. (De Nederlandse Transplantatie Stichting, Juli 2018). De Nederlandse Transplantatie Stichting wil haar doel realiseren door zo goed mogelijk gebruik te maken van het potentiële donoraanbod voor patiënten die wachten op een nieuw orgaan of weefseltransplantatie. (Simons, 2016)

Criteria orgaandonatie

Wanneer het erg slecht gaat met een patiënt en er geen kans meer is op herstel, wordt de familie van de patiënt door de behandeld arts geïnformeerd dat hun dierbare binnen korte tijd zal overlijden. Wanneer een patiënt in aanmerking kan komen voor orgaandonatie, wordt er door de arts het Donorregister geraadpleegd. Dit is alleen enkele uren voor het vaststellen van de dood geoorloofd. In het Donorregister staat geregistreerd of men het toestaat om een orgaan te donoren na diens dood of dat men dit weigert.

Het kan ook voorkomen dat iemand geen keuze heeft gemaakt, in dat geval vraagt de arts om toestemming aan de familie. Orgaandonatie is alleen mogelijk wanneer iemand in het ziekenhuis overlijdt. Orgaandonatie vraagt om tijd en zorgvuldigheid. In totaal kan hier 10 tot 24 uur overheen gaan of soms zelfs langer. Familie heeft de keuze om die tijd bij de patiënt door te brengen of naar huis te gaan. Bij toestemming start het medisch personeel op de intensive care met de behandeling om de organen goed te houden voor transplantatie. De arts stelt het overlijden van de patiënt vast, als hij denkt dat de patiënt hersendood is. Er volgt een onderzoek om dit met zekerheid vast te stellen met behulp van het hersendoodprotocol. Als het hart gestopt is, zijn artsen verplicht om vijf minuten te wachten zonder medisch in te grijpen. Dit is nodig om vast te stellen dat het hart niet meer vanzelf begint te kloppen. Artsen noemen dit ‘5 minuten no touch’. Daarna kan de arts van de intensive care het overlijden vaststellen. De transplantatie- coördinator neemt het werk verder over en is verder verantwoordelijk voor de donatie. (Nederlandse Transplantatie Stichtig, sd)

Vinden van een geschikte match

Nadat alle gegevens van de donor in Eurotransplant zijn gezet door de transplantatiecoördinator, begint de computer met het zoeken naar een geschikte ontvanger. Deze ontvanger wordt met spoed opgeroepen om naar het dichtbij zijnde medisch ziekenhuis te komen. Een speciaal opgeleid arts neemt de organen uit, waarvoor toestemming is gegeven. Deze arts is onafhankelijk en was niet betrokken bij de behandeling van de overleden patiënt. Omdat organen met elkaar verbonden zijn, is het nodig om voor een geslaagde transplantatie omliggende delen ook uit het lichaam te halen, zoals bloed en een stukje van de milt. Hierbij wordt rekening gehouden met het uiterlijk van de overledene. Na een operatie die 3 tot 6 uur kan duren komt het lichaam terug bij de familie en kan de overledene worden opgebaard. Terwijl de familie afscheid neemt, wordt elders in gedachte de donor bedankt. (Nederlandse Transplantatie Stichtig, sd)

Verpakken van organen

Voor een geslaagde transplantatie dienen organen in optimale conditie te zijn. Wanneer de organen niet meer van bloed worden voorzien door het lichaam van de donor, worden de organen gespoeld met perfusievloeistof. Deze vloeistof wordt ook gebruikt om organen in goede conditie te houden, wanneer zij getransporteerd zullen worden naar het ziekenhuis van de ontvanger. De organen worden verpakt in plastic zakjes en worden bewaard in een koeldoos met smeltend ijs. Deze koeldozen zijn gemaakt van isolerend materiaal en zo ontworpen dat alle materialen een eigen duidelijke plek hebben waar zij onbeschadigd zullen blijven. Bij donaties van nieren wordt er gebruik gemaakt van een machinepreservatie. Het is een machine die continu perfusievloeistof rondpompt. (Nederlandse Transplantatie Stichting, Juli 2018)

Transport van organen

De Nederlandse Transplantatie Stichting is verantwoordelijk voor het regelen van het vervoer van organen in heel Nederland. Er wordt gekeken wat de meest geschikte modaliteit is die kan worden ingezet bij het vervoer. Het is belangrijk dat een orgaan zo snel mogelijk op de plek van bestemming aankomt. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van het wegennet, maar wanneer dit geen geschikte oplossing blijkt te zijn, kan er ook een beroep worden gedaan op het luchtvervoer. Zodra de Nederlandse Transplantatie Stichting een donormelding ontvangt, moet een transplantatiecoördinator contact opnemen met het ziekenhuis waar de donor is opgenomen. Het vervoersbedrijf dat wordt ingezet voor de verantwoordelijke klus moet de transplantatiecoördinaat naar het donorziekenhuis vervoeren. De transplantatiecoördinaat regelt de logistieke organisatie rondom de donatieprocedure. Als er bekend is wanneer de donoroperatie kan plaatsvinden, zal het vervoersbedrijf het uitnameteam naar het ziekenhuis brengen, waar de ontvanger wacht op zijn nieuwe orgaan. De operatie kan dan van start gaan. (Nederlandse Transplantatie Stichting, Juli 2018)

Transplantatie

De klus is geklaard, wanneer een orgaan goed aanslaat in het lichaam van de ontvanger en de ontvanger weer zijn oude leven heeft teruggekregen. De missie is dan voltooid!

“Terwijl de familie afscheid neemt, wordt elders in gedachte de donor bedankt.”

 

Bibliografie:

• De Nederlandse Transplantatie Stichting. (Juli 2018). Protocol Kwaliteit & Veiligheid bij orgaandonatie en- transplantatie. Leiden.
• De Telegraaf. (2019, oktober 29). 'Louis gaf me nieuw leven'. Opgehaald van LexisNexis Academic.
• Lieshout, T. v. (2016, september 14). Orgaandonatie. Opgehaald van tedvanlieshout.wordpress.com.
• Nederlandse Transplantatie Stichting. (sd). Hoe werkt orgaandonatie? Opgehaald van transplantatiestichting.nl.
• Nederlandse Transplantatie Stichting. (sd). Bij wie komt een donororgaan terecht? Opgehaald van Nederlandse Transplatatie Stichting.
• Nederlandse Transplantatie Stichting. (Juli 2018). Protocol Kwaliteit & Veiligheid bij orgaandonatie en- transplantatie. Leiden.
• Nederlandse Transplantatie Stichting. (sd). Organen: cijfers van de afgelopen maanden. Opgehaald van Nederlandse Transplantatie Stichting.
• Nederlandse Transplantatie Stichting. (sd). Wanneer ben ik aan de beurt voor een transplantatie? Opgehaald van Nederlandse Transplantatie Stichting.
• Rijksoverheid Ministerie van Volksgezonheid, Welzijn en Sport. (sd). Medische procedure orgaandonatie. Opgehaald van Donorregister.
• Schipper, J. (2017, september 13). Waarom een preek over orgaandonatie nodig is Opgehaald van CIP.
• Simons, A. D. ( 2016 ). evaluatie-nederlandse-transplantatie-stichting. Den Haag.